Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2014

Ευνοιοκρατικός καπιταλισμός(Crony Capitalism)

Ο ευνοιοκρατικός καπιταλισμός (crony capitalism) είναι το οικονομικό σύστημα που στηρίζεται στην παραχώρηση εύνοιας από την πολιτική και τεχνοκρατική ελίτ σε οικονομικούς δρώντες.

Ο όρος έχει σχεδόν ταυτιστεί με τη χρηματοοικονομική κρίση που ξέσπασε προς το τέλος της δεκαετίας του 1990 στην Νοτιανατολική Ασία.  Η κρίση άλλαξε τις βασικές αντιλήψεις που υπήρχαν για το «οικονομικό θαύμα» χωρών όπως η Νότια Κορέα, φέρνοντας στην επιφάνεια τις ιδιαίτερες στενές σχέσεις μεταξύ επιχειρηματιών, τεχνοκρατών και πολιτικών.

Η κρίση ανέτρεψε τα επιχειρήματα περί αυτόνομης και άμεμπτης τεχνοκρατίας, που οδηγούσε την Νοτιανατολική Ασία σε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και ευημερία.  Ανέδειξε τη διαφθορά και τις άγνωστες ροές πολιτικού χρήματος που επέτρεψαν σε όσους ήταν κοντά στην εξουσία να πλουτίσουν γρήγορα και σε βάρος των πολλών.

Με την εύνοια που λάμβαναν....

Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014

Hyman Minsky: Ο οικονομολόγος που αποδόμησε τον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό*

Η συνεισφορά του Η. Minsky στην οικονομική επιστήμη αποτελεί βασικό συστατικό των μετακεϋνσιανών οικονομικών. Το όνομά του θα το διαβάσετε από κορυφαίους οικονομολόγους όπως ο Στιγκλιτς, Κρούγκμαν, Ρογκοφ κλπ. Το κορυφαίο έργο του είναι το βιβλίο «Stabilizing an Unstable Economy»

Η βασική συνεισφορά του Minsky έγκειται στην ανάπτυξη της θεωρίας χρηματοπιστωτικής αστάθειας και κυκλικών διακυμάνσεων των σύγχρονων καπιταλιστικών οικονομιών. Σύμφωνα με τη θεμελιακή ιδέα του, αυτή η αστάθεια προκαλείται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και μεταφέρεται μέσω των αγορών χρήματος και κεφαλαίου στο σύνολο του οικονομικού συστήματος, καθιστώντας τον καπιταλισμό μη άριστο σύστημα οργάνωσης των οικονομικών σχέσεων.

Ο Minsky ισχυριζόταν ότι η μελέτη της εξέλιξης του καπιταλισμού πρέπει να γίνεται βάσει ενός θεωρητικού πλαισίου στο οποίο να συσχετίζονται οι....

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Φιλελευθερισμός, Ισότητα και Ακριβοδικία


Η Νέα Δεξιά(νεοφιλελεύθεροι και νεοσυντηρητικοί) χαρακτηρίζουν ως σοσιαλιστές όσους σύγχρονους φιλελεύθερους προκρίνουν την ισότητα και την ακριβοδικία ως βασική ηθική θέση. Ο λόγος είναι διότι οι νεοδεξιοί προκρίνουν ως ηθικότητα την υλική ιδιοτέλεια.
Τι σημαίνει όμως αυτή η βασική θέση στον σύγχρονο φιλελεύθερο ;

Πρωταρχικά αυτή η θέση είναι εναντίον της θέσης του κοινωνικού δαρβινισμού, που υποστηρίζουν θεσμικά και ιδεολογικά οι νεοδεξιοί: δηλαδή επικρατεί ο δυνατότερος σε μια κοινωνία ανισότητων.
Δεύτερο, όπως είναι γνωστό, ο ατομικισμός υποδηλώνει την πίστη στη θεμελιώδη ισότητα: δηλαδή, την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι είναι «γεννημένοι ίσοι», τουλάχιστον με όρους ηθικής αξίας. Αυτό αντανακλάται σε μια φιλελεύθερη δέσμευση στην ισότητα δικαιωμάτων και προνομίων, ιδίως με τη μορφή νομικής ισότητας («ισότητα ενώπιον του νόμου») και πολιτικής ισότητας («κάθε άτομο και μία ψήφος, κάθε ψήφος και μια αξία).

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2014

Ελευθερία και Φιλελευθερισμός

Από τα βάθη των αιώνων έρχεται η γνώμη του Πλάτωνα με τη φράση: «Η υπερβολική ελευθερία μεταβάλλεται σε υπερβολική δουλεία και για τον πολίτη και για την πολιτεία».

Ελευθερία σύμφωνα με το λεξικό Τριανταφυλλίδη είναι η απουσία περιορισμού, η ιδιότητα ή η κατάσταση εκείνου που δεν εμποδίζεται ή δε δεσμεύεται από κανέναν εξωτερικό ή εσωτερικό παράγοντα, ενώ ελευθεριότητα είναι η έλλειψη προσήλωσης σε κανόνες ηθικής και η ροπή προς την ηδονή ή την ακολασία.  Ο άνθρωπος ζει σ’ ένα κοινωνικό σύνολο, δεν είναι μόνος του. Ακριβώς αυτή η κοινωνικότητα του ανθρώπου περιορίζει και την ελευθερία του. Δε ζούμε μόνο σαν άτομα. Ζούμε και σαν κοινωνικό σύνολο. Βρισκόμαστε συνεχώς σε κάποια κοινωνική ομάδα: οικογένεια, σχολείο, χωριό, πόλη, αθλητική ομάδα, οργάνωση, σωματείο, στρατός, περιοχή, κράτος.

Η ομαδική συμβίωση, λοιπόν, επιβάλλει τις οριακές πυραμίδες της ελευθερίας του ατόμου. Δεν μπορεί κανείς να τις υπερβεί, αλλά και αν τις υπερβεί, κινδυνεύει αυτός ο ίδιος να χάσει την ελευθερία του, να δουλωθεί. Δεν είναι πραγματική ελευθερία, όταν ...

Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2014

Άλλο νεοφιλελευθερισμός κι άλλο φιλελευθερισμός

Ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε μετάβαση. Από τη μια, το φιλελεύθερο μοντέλο της διαρκούς ανάπτυξης του Μπ. Ομπάμα και, από την άλλη, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο της διαρκούς και συνεχόμενης λιτότητας του κεντροευρωπαϊκού πυρήνα.

Ο νεοφιλελευθερισμός ορίζει ξανά το οντολογικό του είναι. Γι’ αυτό και εντάσσει στον ιδεολογικό του πυρήνα ανθρώπους από όλο το φάσμα της πολιτικής, που ξεκινά από την Ακρα Δεξιά και φτάνει μέχρι και στις νεοαναθεωρητικές αριστερές ιδεολογίες. Το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα στοχεύει στην αναδιανομή του πλούτου υπέρ ολίγων, που θεωρούν εαυτούς εκτός κοινωνικής κλίμακας.

Αντιθέτως, το φιλελεύθερο παράδειγμα προσεγγίζει τις κοινωνικές διαστρωματώσεις ισορροπημένα, αναγνωρίζει την εθνοκρατική συγκρότηση του διεθνούς συστήματος, ενώ, αντίθετα, ο νεοφιλελευθερισμός προνοεί για .....
 

Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2014

Η ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΓΑΘΟΥ ΚΑΙ Η ΑΠΟΓΥΜΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ)

Του Καθ. Γεωργίου Χατζηκωνσταντίνου

Ήδη, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980,στο βωμό της αναγωγής των πάντων στη λεγόμενη ελεύθερη αγορά (στους βαθμούς ελευθερίας της οποίας ουδεμία αναφορά γίνεται), η επίθεση εναντίον των δημοσίων υπηρεσιών φτάνει σήμερα στο αποκορύφωμά της.

Πρόκειται, αναμφίβολα, για μια κεντρικής σημασίας πολιτική επιλογή των συμφερόντων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου, η οποία στοχεύει στην απογύμνωση του κράτους, στην καταδίκη του εθνικού κράτους σε αχρηστία, στην εξαφάνιση της οποιασδήποτε σύνδεσης κράτους και καπιταλισμού, αλλά και στην ανάδειξη της εθνικής κυριαρχίας σε άδειο, δήθεν και άνευ ουσιαστικής σημασίας περίβλημα.

Ο οιοσδήποτε αντίλογος που εμφανίζεται αντίθετος ή κριτικός στην ανωτέρω κεντρικής σημασίας πολιτική επιλογή, αντιμετωπίζεται συνήθως απαξιωτικά, ως έκφραση μιας συντηρητικής παρελθοντολογίας. Είναι, άλλωστε, γνωστό, ότι....

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

Παγκοσμιοποίηση και Νεοφιλελευθερισμός

του Γιώργου Αργείτη

Η παγκοσμιοποίηση είναι μια διαδικασία αυξανόμενης αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης των εθνικών οικονομιών σε όλους τους χώρους οικονομικής δραστηριότητας, δηλαδή στο σύστημα παραγωγής, στο σύστημα κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, στις νομισματικές και δανειακές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των εθνικών οικονομιών. Η βασική συνέπεια της παγκοσμιοποίησης είναι ότι διαμορφώνει ένα νέο εξωτερικό περιβάλλον για τις εθνικές οικονομίες, το οποίο μεταβάλλει σε σημαντικό βαθμό τη διαδικασία άσκησης, τα μέσα και τους στόχους της οικονομικής πολιτικής, συγκριτικά με την περίοδο εκείνη που οι εθνικές οικονομίες ήταν λιγότερο ανοικτές σε εξωτερικές σχέσεις και επιδράσεις.

Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και πρέπει να συγκρατήσετε είναι ότι η διαδικασία αυτή της παγκοσμιοποίησης εξελίσσεται σε μια περίοδο όπου κυριαρχεί ο οικονομικός φιλελευθερισμός, ως φιλοσοφία οργάνωσης των οικονομιών και μοντέλο άσκησης οικονομικής πολιτικής. Συνεπώς, αυτά που σήμερα όλοι μας βιώνουμε και συχνά αναφέρουμε στον καθημερινό μας λόγο ως .....

Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2014

Νεοφιλελευθερισμός (Andrew Heywood, Διεθνείς σχέσεις και πολιτική, 2013, Επίκεντρο)

Ο νεοφιλελευθερισμός (που μερικές φορές αποκαλείται και νεοκλασικός φιλελευθερισμός) αποτελεί τη νέα εκδοχή του κλασικού φιλελευθερισμού, και ειδικότερα της κλασικής πολιτικής οικονομίας. Η κεντρική του ιδέα συνίσταται στο ότι η οικονομία λειτουργεί πιο αποδοτικά χωρίς κυβερνητικές παρεμβάσεις και αποτυπώνει την πίστη στα οικονομικά της ελεύθερης αγοράς και την ατομική πρωτοβουλία. Ενώ ο αρρύθμιστος καπιταλισμός της αγοράς είναι αποτελεσματικός και οδηγεί σε οικονομική μεγέθυνση και διευρυμένη ευημερία, το «νεκρό χέρι» του κράτους υπονομεύει την ατομική πρωτοβουλία και αποθαρρύνει την επιχειρηματικότητα.
Με λίγα λόγια, η νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία αποδέχεται την αγορά ως καλή και απορρίπτει το κράτος ως κακό. Οι κεντρικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές αφορούν τις ιδιωτικοποιήσεις, τη μείωση των δημόσιων δαπανών, την απορρύθμιση, τη μείωση της φορολογίας (κυρίως στις επιχειρήσεις και αναφορικά με τους άμεσους φόρους) και τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Ο όρος νεοφιλελευθερισμός χρησιμοποιείται, επίσης για να περιγράφει την εξέλιξη της φιλελεύθερης θεωρίας των διεθνών σχέσεων που έχει στοιχεία τόσο από τη ρεαλιστική όσο και από τη φιλελεύθερη σχολή σκέψης.

Δευτέρα 12 Μαΐου 2014

Τα ρεύματα του ελληνικού φιλελευθερισμού

Γενικά

Ο μεταρρυθμιστής είναι αυτός που προσπαθεί να κάνει τις αλλαγές χωρίς να έρθει σε ρήξη με το σύστημα, ο ριζοσπάστης είναι αυτός που θέλει να κάνει ριζικό μετασχηματισμό σε όλα τα επίπεδα, ενώ ο ανανεωτής είναι αυτός που θέλει να κάνει αλλαγές και μετασχηματισμό βασιζόμενος σε ιδέες και πρακτικές που έρχονται απ’ έξω,  με σκοπό την ανανέωση του συστήματος. Κάπως έτσι είναι και τα σύγχρονα φιλελεύθερα ρεύματα όπως εμφανίστηκαν στις αρχές τις δεκαετίας του 30 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Ο σύγχρονος φιλελευθερισμός(1) στην Ελλάδα ως πνεύμα αντλεί τις στοχαστικές και ιδεολογικές  τους ιδέες από τον Ευρωπαϊκό διαφωτισμό και τον στοχασμό  της εθνικοαπελευθερωτικής ιδεολογίας(αυτός εκφράστηκε και με τον εθνικισμό). Πάντα σκοπός του ήταν και είναι, η ενσωμάτωση των ιδεών της Ελευθερίας, της Προόδου, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Κοινωνικοδίκαιου Κράτους.
Στην Ελλάδα του μνημονίου συχνά κατηγορούμε τον φιλελευθερισμό συγχέοντας τον  εσφαλμένα με τον νεοφιλελευθερισμό, έστω και εάν αυτός τον επηρέασε  σε μεγάλο βαθμό(όπως και τον συντηρητισμό), τόσο ιδεολογικά αλλά και πολιτικά. Όχι μόνο τον φιλελευθερισμό αλλά και τον συντηρητισμό. Αυτό είναι όμως άλλο ζήτημα.
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι τα ρεύματα του φιλελευθερισμού προκειμένου να ξεδιαλύνουμε και κάποια ιστορικά στοιχεία που εκμεταλλεύονται οι αντίπαλοι του, προκειμένου να τον κατηγορήσουν.
 

Κυριακή 20 Απριλίου 2014

Η άνοδος του φασισμού και άλλα παραμύθια.

Του Τάκη Φωτόπουλου

Τις τελευταίες εβδομάδες είχαμε και άλλες σημαντικές ενδείξεις για την κατάρρευση των φιλο-ΕΕ κομμάτων, δηλαδή των κομμάτων που είναι πλήρως ενσωματωμένα στην ΝΔΤ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, είτε αποκαλούνται «δεξιά», «ακροδεξιά» κ.λπ., είτε, αντίστοιχα, «αριστερά», «οικολογικά» κ.α. Όμως, στην σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι φανερό ότι οι παραδοσιακές ταμπέλες δεν έχουν πια νόημα.

Τα δίπολα «αριστερά—δεξιά» και «σοσιαλισμός/σοσιαλδημοκρατία ― εθνικοσοσιαλισμός/φασισμός» είχαν νόημα μόνο στην περίοδο του έθνους-κράτους, πριν την ανάδυση της παγκοσμιοποίησης τα τελευταία 40 χρόνια. Όταν, δηλαδή, υπήρχαν ακόμη κράτη με στοιχειώδη εθνική κυριαρχία να καθορίζουν την οικονομική πολιτική τους.

Τυπικά, βέβαια, εξακολουθούν να υπάρχουν.....

Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014

Νεοφιλελεύθερος λαϊκισμός

Και αν οι δύο προαναφερθείσες εκφάνσεις του λαϊκισμού είναι γνωστές και πολλαπλώς αναλυμένες, ισχυρίζομαι ότι υπάρχει και μια εκδοχή του πιο μοντέρνα και λιγότερο φωτισμένη: o νεο-φιλελεύθερος λαϊκισμός. Eδώ, η κατά Laclau διχοτόμηση του κοινωνικού πεδίου γίνεται ως εξής: προνομιούχοι χαρακτηρίζονται συλλήβδην οι έχοντες σχέση εργασίας με το δημόσιο και μη προνομιούχοι, εξίσου συλλήβδην, όλοι οι υπόλοιποι. Ο δημόσιος τομέας, το κράτος δαιμονοποιούνται και χρεώνονται κάθε πιθανή κακοδαιμονία και αδικία, όχι γιατί δυσ- ή υπολειτουργούν, αλλά γιατί απλώς υφίστανται.
 
Παράλληλα σε φιλοσοφικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο εξιδανικεύεται και κολακεύεται η ατομικότητα (ή αν θέλετε ο ατομισμός) και διακινείται το ιδεολόγημα, ότι το μόνο εμπόδιο που υπάρχει μεταξύ του ανθρώπου και της ευτυχίας είναι το μυθικό τέρας Κράτος με τους περιορισμούς που επιβάλει στην ανεμπόδιστη πραγμάτωση της ελεύθερης ατομικής βούλησης και πρωτοβουλίας και τους φόρους που συλλέγει για να σιτίζει τους αργομίσθους του. «Δεν φταις εσύ, φταίει το κράτος», είναι το κεντρικό σύνθημα ενός από τα κόμματα που διεκδικούν την ψήφο μας στις προσεχείς εκλογές. Στην νεο-φιλελεύθερη αφήγηση....