Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Οι µονεταριστές θέλουν τη ρεβάνς από τον Κέινς

Εδώ και δεκαετίες όλοι υποπτεύονταν ότι η άνευ ορίων παγκοσµιοποίηση θα οδηγούσε στη συρρίκνωση της πολιτικής

Του Κώστα Τσιάρα

Χαράς ευαγγέλια από την Ουάσιγκτον: για πολλοστή φορά την τελευταία τριετία, οι υπουργοί Οικονοµικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες της Οµάδας των 20 ισχυρότερων κρατών υποσχέθηκαν, λέει, να αναλάβουν «ισχυρή και συντονισµένη δράση» για τη σταθεροποίηση της παγκόσµιας οικονοµίας και την αποφυγή ενός νέου γύρου διεθνούς ύφεσης – της περιβόητης πλέον διπλής (double-dip) ύφεσης. Οι αγορές φυσικά δέχτηκαν τις νέες ασαφείς εξαγγελίες µε τη γνωστή αδιαφορία: ποιος ασχολείται µε τις υποσχέσεις των πολιτικών και των διορισµένων τεχνοκρατών; Στα διοικητικά συµβούλια κρίνονται χρόνια τώρα οι εξελίξεις, όχι στα κοινοβούλια, ούτε στις πολυτελείς διεθνείς συνόδους.

Εδώ και δεκαετίες όλοι υποπτεύονταν ότι η άνευ ορίων παγκοσµιοποίηση θα οδηγούσε στη συρρίκνωση της πολιτικής, και ιδιαίτερα της εθνικής πολιτικής, στο πλαίσιο του µοντέλου του έθνους-κράτους όπως αυτό επικράτησε από τον 19ο αιώνα ως σήµερα. Η κρίση όµως του 2008, και...

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

Ο ρόλος των ΜΚΟ στην επικράτηση του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού

Κείμενο της ARUNDHATI ROY *
Δημοσιεύτηκε στην ελληνική έκδοση της Le Monde diplomatique, 24/10/2004

Εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης, ποτέ άλλοτε δεν ήταν μεγαλύτερη η απόσταση ανάμεσα σε εκείνους που λαμβάνουν τις αποφάσεις και σε εκείνους που οφείλουν να υποστούν τις συνέπειές τους (1).

Συναντήσεις, όπως το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ, επιτρέπουν στα τοπικά κινήματα που αντιστέκονται να περιορίσουν αυτή την απόσταση και να δράσουν μαζί με τα αντίστοιχα κινήματα των πλούσιων χωρών. Οταν, για παράδειγμα, κατασκευάστηκε στο Μαχεσαβάρ το πρώτο υδροηλεκτρικό φράγμα που ανήκε σε ιδιωτική εταιρεία, οι δεσμοί ανάμεσα στο Narmada Bachao Andolan (ΝΒΑ), στη γερμανική οργάνωση Urgewald, στη Δήλωση της Βέρνης στην Ελβετία και στο Διεθνές Δίκτυο Ποταμών του Μπέρκλεϊ επέτρεψαν να ασκηθεί πίεση σε πολλές τράπεζες και διεθνείς εταιρείες για να αποχωρήσουν από την κατασκευή. Αυτό δεν θα ήταν δυνατόν αν δεν είχαν υπάρξει, αφενός, σημαντικές αντιδράσεις στην περιοχή και, αφετέρου, η μετάδοση και η ενίσχυση της φωνής αυτού του τοπικού κινήματος στη διεθνή σκηνή. Ολα αυτά δημιούργησαν αμηχανία στους επενδυτές και τους υποχρέωσαν να αποσυρθούν. (...)

Ανάμεσα στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα μαζικά κινήματα, πρέπει να αναφέρουμε εκείνον του περάσματος της αντίστασης στα χέρια των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Θα ήταν εύκολο να...


Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

Η Εταιρεία του Mον Πελερέν

Οταν τα μέλη της Εταιρείας του Mον Πελερέν συναντήθηκαν για πρώτη φορά, το 1947, δεν είχαν ακόμη δώσει όνομα στο πολιτικό τους σχέδιο. Ηξεραν όμως πού βάδιζαν. Ο ιδρυτής της Εταιρείας, ο Φρίντριχ Χάγεκ, ισχυρίστηκε ότι η μάχη των ιδεών θα χρειαστεί τουλάχιστον μία γενιά προκειμένου να επικρατήσει, γνώριζε όμως ότι θα προσείλκυε ισχυρούς υποστηρικτές. Η φιλοσοφία του που αργότερα έγινε γνωστή ως φιλελευθερισμός, εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των πάμπλουτων και συνεπώς οι πάμπλουτοι θα πλήρωναν γι’ αυτήν.

Ο νεοφιλελευθερισμός υποστηρίζει ότι θα ζούμε καλύτερα με τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία της αγοράς και με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση του κράτους. Ο ρόλος της κυβέρνησης θα...

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

Οι συνέπειες της πολιτικής Μέρκελ (Μία απάντηση για την κρίση χρέους στον νεοφιλελευθερισμό)

του Robert Skidelsky
http://www.project-syndicate.org/commentary/skidelsky45/English

Η Γερμανία ηγείται της πολιτικής εναντίωσης, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  στη μείωση του χρέους των προβληματικών κρατών. Πράγματι, αντί για διαγραφή μέρους του χρέους, αυτό που θέλει είναι η δημιουργία μηχανισμών στήριξης, που να μπορούν να δανείζουν έως και €500 δις, σε συνδυασμό με άλλα €250 δις από πλευράς του ΔΝΤ.
Πρόκειται στην ουσία για μηχανισμούς αναχρηματοδότησης. Τα κράτη μέλη μπορούν να δανείζονται με σχετικά χαμηλά επιτόκια, εφόσον όμως συμφωνούν στην εφαρμογή αυστηρών μέτρων λιτότητας. Τα κεφάλαια και οι τόκοι στα χρωστούμενα παραμένουν άθικτα. Έτσι, οι πιστωτές (κυρίως οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες) δεν υφίστανται απώλειες στα υπάρχοντα δάνεια, ενώ οι δανειζόμενοι κερδίζουν χρόνο ώστε να βάλουν τα δημοσιονομικά τους σε τάξη. Αυτά στη θεωρία.
Μέχρι στιγμής, τρία κράτη (Ελλάδα, Ιρλανδία, και Πορτογαλία) έχουν...

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

O καπιταλισμός του τζόγου*

Του Σταύρου Λυγερού**

Η εκδήλωση αρχικά της διεθνούς οικονομικής κρίσης και στη συνέχεια της κρίσης χρέους χωρών-μελών της Ευρωζώνης άλλαξε ριζικά το τοπίο. Όλα τα παραπάνω πέρασαν στο περιθώριο, αφού η κρίση έφερε στην επιφάνεια τις εγγενείς αντιφάσεις και τις λειτουργικές ανεπαρκές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Για να εστιάσουμε σ' αυτές, όμως, είναι απαραίτητο να προηγηθούν μερικές παρατηρήσεις για τη δυναμική του διεθνούς οικονομικού συστήματος.

Η οικονομική κρίση που σάρωσε την καρδιά του καπιταλισμού και διαχύθηκε παγκοσμίως δεν είναι μια τυπική κυκλική κρίση. Είναι απόρροια τns μετάλλαξης του καπιταλισμού που επέφερε η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού και η παγκοσμιοποίηση. Ως εκ τούτου, μόνο κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν. Από χρόνια υπήρχαν προειδοποιήσει ότι η εκφυλιστική διολίσθηση του καπιταλιστικού συστήματος σε έναν αχαλίνωτο τζόγο θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μείζονα κρίση. Οι χρυσοπληρωμένοι αναλυτές των κάθε είδους χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων χλεύαζαν αλαζονικά αυτές τις προειδοποιήσεις. Ακόμα και όταν η κρίση χτύπησε δυνατά την πόρτα, οι επαγγελματίες των Αγορών προτίμησαν τη θαλπωρή των ψευδαισθήσεων, αποδεικνύοντας πόσο δυνατό είναι το σύνδρομο του Τιτανικού.

Οικονομολόγοι με βαρύγδουπους ακαδημαϊκούς τίτλους, οι οποίοι για χρόνια αγιογραφούσαν τον καπιταλισμό του τζόγου, δεν έκαναν ποτέ τον κόπο να εξηγήσουν για ποιο λόγο είναι...

Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2011

«Συναί­νεση της Ουάσινγκτον» ή «Δέκα Εντολές»,

Το 1989, ο αμερικανός Τζον Ουίλιαμσον, στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, προτείνει να συνοψι­στούν οι βασικές θέσεις των νεοφιλελεύθερων οικονομολό­γων και να κωδικοποιηθεί η πολιτική εφαρμογή τους σε μια λίστα δέκα προτάσεων. Είχε κατά νου κυρίως τα μέτρα που έπρεπε, κατά τη γνώμη του, να εφαρμοστούν στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Αυτό το σύνολο μέτρων έμελλε να γίνει γνωστό ως «Συναί­νεση της Ουάσινγκτον» ή ως «Δέκα Εντολές», στις οποίες όλες οι κυβερνήσεις οφείλουν από τότε υποταγή, αν θέλουν να περά­σουν το κατώφλι της «διεθνούς κοινότητας»[1]:

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Λέτε να αποκτά κοινωνική συνείδηση ο νεοφιλελευθερισμός;

Του Κυριάκου Αμανατίδη

Τις περασμένες εβδομάδες από τη στήλη αυτή αναφέρθηκα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με το μεγάλο δημόσιο χρέος, καθώς και κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το δημόσιο χρέος μπορεί να είναι το αίτιο για τους κραδασμούς που υφίστανται οι οικονομίες των παραπάνω χωρών, όμως και αυτό είναι απόρροια άλλων εξελίξεων που κατά πάσα πιθανότητα σηματοδοτούν το τέλος του αμερικανικού μοντέλου του καπιταλισμού που επικράτησε τις δύο τελευταίες δεκαετίες, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989, και σε συνέχεια την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Μέχρι πρόσφατα το αμερικανικό οικονομικό μοντέλο, γνωστό ως νεοφιλελευθερισμός, επικράτησε σε όλες τις χώρες με ανεπτυγμένες οικονομίες, και έγινε ο πρόδρομος της παγκοσμιοποίησης, τους πικρούς καρπούς της οποίας δρέπουμε σήμερα.
Ο όρος «νεοφιλελευθερισμός» συχνά ερμηνεύεται λανθασμένα, ως μια νέα μορφή του «φιλελευθερισμού», δηλαδή της ιδεολογίας που ευνοεί την ελευθερία του ατόμου σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Όμως, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ο όρος νεοφιλελευθερισμός...


Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011

Το δηλητήριο, ο Νεοφιλελευθερισμός…

Η επαναλαμβανόμενη επωδός του νεοφιλελεύθερου μπλοκ που μαστίζει τη χώρα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΜΜΕ, ΣΕΒ, ΤτΕ) είναι ο στίχος “να μη γίνουμε Αλβανία του Χότζα” και εναλλακτικά το δεύτερο σουξέ-ρεφρέν “να αποσοβιετικοποιηθεί το Κράτος”.
“Ξεχνώντας” βέβαια ότι η δική τους οικονομική, πολιτική και κοινωνική προσέγγιση, μπορεί να μην προέρχεται απ το δικτάτορα Χότζα, αλλά αντιθέτως απ το δικτάτορα Πινοσέτ της Χιλής.
Ο νεοφιλελευθερισμός θεωρείται βασικός άξονας της οικονομικής πολιτικής που εφάρμοσε αρχικά ο δικτάτορας Πινοσέτ στην Χιλή, και αφού με διάφορες παραλλαγές εφαρμόστηκε και σε άλλα αυταρχικά καθεστώτα στην λατινική Αμερική, στην συνέχεια εφαρμόστηκε από την Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο και τον Ρήγκαν στις ΗΠΑ.
Για τόση… πρόοδο μιλάμε!
Αφού πλέον ο Παπανδρέου, ο Σαμαράς, ο Πάγκαλος, ο Παπακωνσταντίνου, η Ντόρα, ο Καρατζαφέρης και τα δημοσιογραφικά παπαγαλάκια τους μας έχουν αναλύσει επαρκώς τις συνέπειες της “αλβανοποίησης” της ελληνικής οικονομίας, δε χρειάζεται να προσθέσω εγώ κάτι. Αρκεί που τα είπαν αυτοί.
Ας δούμε όμως και τις συνέπειες της “αμερικανοποίησης” ή… “Πινοσετοποίησης” της ελληνικής οικονομίας και πού αυτή οδηγεί.
Για να δούμε… τελικά, οι… μαγικές ιδιότητες της ελεύθερης αγοράς που “αυτορρυθμίζεται” (σύμφωνα με τους θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού) οδηγούν στη Γη της Επαγγελίας της ανταγωνιστικότητας ή στην εξαθλίωση;
Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους για τη Μέκκα του Νεοφιλελευθερισμού, τις ΗΠΑ:

Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011

Νεοφιλελευθερισμός: Πίσω από τη θεωρία!

1. Ο Νεοφιλελευθερισμός

Ο Νεοφιλελευθερισμός υπήρξε ένα από τα πιο περιθωριακά οικονομικά δόγματα (ακόμα και στους καπιταλιστικούς κύκλους), το οποίο, μετά την άνοδο στην εξουσία των Ronald Reagan στις ΗΠΑ και της Margaret Thatcher στην Μεγάλη Βρετανία, άρχισε να παρουσιάζεται ως η τελευταία λέξη της οικονομικής επιστήμης. Επισήμως, έχει συνδεθεί με το “The Washington consensus” και σε μεγάλο βαθμό έχει επηρεαστεί από την Αυστριακή Σχολή των Οικονομολόγων (βλ. Ludwig von Mises, οικονομικός λιμπεραλισμός και λιμπερταριανισμός). Σε αντίθεση με τον φιλελευθερισμό, που ιστορικά αποτελεί την κύρια ιδεολογία της νεογέννητης αστικής τάξης κατά την εποχή του Διαφωτισμού (βασικοί εκφραστές του: Alexis de Tocqueville, Jean-Jacques Rousseau, Montesquieu…) και προτάσσει την αποδέσμευση της εκκλησίας από το κράτος, το τέλος της μοναρχίας, το αίτημα για δημοκρατία και ελευθερία του ατόμου, ο Νεοφιλελευθερισμός σήμερα θέτει ως κεντρική του επιδίωξη την οικονομική «ανάπτυξη» και «αποδοτικότητα», βάση της «ορθολογικής» κυριαρχίας επί των πάντων, μια ορθολογικότητα όμως καθαρά εργαλειακή και μηχανιστική (θα αναφερθούμε εκτενέστερα σ’ αυτό, παρακάτω).

Η στροφή στο Νεοφιλελευθερισμό οφείλεται κυρίως: 

Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2011

Ο επαναληπτικός αγώνας: Κέινς vs. Χάγιεκ

του Robert Skidelsky
ΤΟ ΒΗΜΑ/ The Project Syndicate

Ο Αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ φον Χάγιεκ, που πέθανε το 1992 σε ηλικία 93 ετών, είχε παρατηρήσει κάποτε ότι για να έχει κανείς τον τελευταίο λόγο πρέπει απλά να ζήσει για περισσότερο καιρό από τους αντιπάλους του. Είχε την τύχη να ζήσει 50 χρόνια περισσότερα από τον Κεϊνς και να διεκδικήσει με αυτό τον τρόπο μια μεταθανάτια νίκη απέναντι στο μεγάλο του αντίπαλο, που όσο ζούσε τον είχε ταπεινώσει πνευματικά.

Η αναγνώριση του Χάγιεκ ήρθε στη διάρκεια της δεκαετίας του '80, όταν η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ αποφάσισε να δανειστεί σειρά αποφθεγμάτων από το βιβλίο του «Δρόμος προς τη Δουλεία» (1944), μια κλασική επίθεση ενάντια στον κρατικό παρεμβατισμό. Αλλά στην οικονομία δεν υπάρχουν ποτέ τελεσίδικες ετυμηγορίες. Ενώ η υπεράσπιση του συστήματος της αγοράς από τον Χάγιεκ ενάντια στην αναποτελεσματικότητα του κρατικού παρεμβατισμού κέρδιζε συνεχώς έδαφος, η άποψη του Κέϊνς ότι τα συστήματα της αγοράς απαιτούν συνεχή κρατική «σταθεροποίηση» παρέμεινε ισχυρή σε....

 

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

Το σύνταγμα του νεοφιλελευθερισμού

Του Παναγιώτη Σωτήρη
Τεύχος 108, περίοδος: Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009
Κριτική στο βιβλίο ευαγγέλιο των νεοφιλελεύθερων(Φ.Α. Χάγιεκ, Το σύνταγμα της ελευθερίας, σσ. 731, Αθήνα: Εκδ. Καστανιώτη/Ίδρυμα Κ. Καραμανλή, 2008)

Εισαγωγή

Παρότι τα τελευταία χρόνια, και ιδίως μετά από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, η ιδεολογική αίγλη του νεοφιλελευθερισμού έχει υποχωρήσει σημαντικά,(το άρθρο γράφτηκε το 2009, ενώ σήμερα είναι φανερό ότι ο νεοφιλελευθερισμός εισβάλει βίαια στην ΕΕ και ειδικά στην χώρα μας) εντούτοις ο πυρήνας των νεοφιλελεύθερων απόψεων όχι μόνο εξακολουθεί να αποτελεί τον συνεκτικό ιδεολογικό ιστό των κομμάτων εξουσίας (φιλελεύθερων, συντηρητικών ή σοσιαλδημοκρατικών) αλλά και να αποτελεί κυρίαρχο ρεύμα σε επίπεδο οικονομικής ή πολιτικής επιστήμης. Γι’ αυτό το ζήτημα της ενασχόλησης με τον πυρήνα των νεοφιλελεύθερων επιχειρημάτων εξακολουθεί να αποτελεί θεωρητική – αλλά και σε τελική ανάλυση πολιτική – προτεραιότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου του F.A. Hayek Το Σύνταγμα της Ελευθερίας προσφέρει...


Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2011

Το Προσωπο: Φρίντριχ φον Χάγιεκ

Ο προστάτης Αγιος ...των νεοφιλελευθέρων

Ο Αυστριακός οικονομολόγος και φιλόσοφος Φρίντριχ φον Χάγιεκ (1899- 1992) θεωρείται ο προστάτης Αγιος του νεοφιλελευθερισμού. Λίγο μετά την εκλογή της στην ηγεσία των Βρετανών Συντηρητικών, η Μάργκαρετ Θάτσερ διέκοψε απότομα έναν πραγματιστή, κεντρώων τάσεων βουλευτή του κόμματος στη διάρκεια συνεδρίασης, ύψωσε στον αέρα το βιβλίο του Χάγιεκ «Το σύνταγμα της ελευθερίας», δήλωσε με βλοσυρό ύφος «αυτό είναι το Πιστεύω μας» και χτύπησε με δύναμη το τομίδιο στο έδρανο.

Η Μάργκαρετ Θάτσερ παρέμεινε σε όλη την πολιτική της διαδρομή πιστή στον ευρωσκεπτικισμό της, θεωρώντας ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα ήταν ένα είδος σοσιαλίζοντος υπερκράτους. Αν είχε ακούσει, ωστόσο, και επ’ αυτού το μεγάλο της ίνδαλμα, ίσως να είχε σχηματίσει...